Ditos tenros cos que os adultos acompañan caricias e xogos dirixidos ós/ás nenos/as máis pequenos/as.
Poden ter un carácter iniciático, isto é, cun comezo amable e un final un tanto brusco e sorprendente para provocar o riso do/a neno/a e desenvolver asemade o seu instinto de desconfianza ante as aparencias.
– ¿Cando cociches?
– Onte á noite.
– ¿E que fixeches?
– Un boliño.
– ¿E quen cho levou?
– Un ratiño.
– ¿E como ía?
– Co rabo dereito.
– ¿Imos a un preito?
Xógase cun pícaro/a pequeno/a. Mentres se vai preguntando e contestando, cada un mira ós ollos do outro sen moverse, e cando se di “¿Imos a un preito?”, cada un sopra contra a cara do outro. Trátase de non rir, o primeiro que ría, perde.
Fesguello, de Foz
Xabón xirigato,
xabón xarelo,
¡déixate de xoldas, xabón!
¿Escorregaches, Simón?
Recítase mentres os/as pícaros/as lavan as mans cun xabón esvaradío.
Eva e Manolo, do Salnés
Tantarantán, tantarantiña,
o que non pensa non ten cabeciña.
Tantarantán, tantarantola,
o que non pensa non ten cabezola.
Andrea Vallejo, de Simes – Meaño
Seca, seca, pandeireta,
que che dou unha peseta.
Seca, seca, pandeirón,
que che dou un patacón.
Cántase mentres se axitan as mans, para secalas despois de lavalas ou cando se mollen sen máis. E secan rápido.
Anxos, de Pontedeume – As Mariñas
Este foi á fonte,
este foi ó monte,
este quixo auga,
este non lla deu…
e veu o gordacho
¡e toooda, toda bebeu!
Empézase polo maimiño e en cada verso cóllese un dedo.
Xabier, do Corgo
Rebe, rebe, reberrola,
¿quen te ha de calentare?
Túa nai vai no muíño
e teu pai vaina “buscare”.
O apelativo cariñoso “reberrola” pode significar segundo pescudas do informante:
1. Cativa de pouco tempo, e xa que logo, engurradiña. Viría de reberse, que pode significar Engurrarse a pel facendo pregas.
2. Meniña de pelo rizo ou de punta. Sería un hipocorístico do antropónimo céltico Reburro/Reburra (con variantes Reburrino/Reburrina), que significa iso mesmo.
Casdeiro, de Andabao – Boimorto
Paxariño, rechinchiño,
vaite esconder
detrás da pía de tía Inés
que “te” toca a túa dita “ves”.
Vanse tocando os dedos do bebé e ó que lle toque a palabra “ves” escóndese. E así ata escondelos todos. Este dito tamén se usa para botar as sortes.
Rosa Mª Fernández Carrera, de Tomiño
Dinquirindín,
dinquirindán.
¿Quen morreu?
O sancristán.
¿Quen lle toca?
Seu irmán.
¿E con que?
Co rabo do can.
Unha persoa colle o/a neno/a polos brazos e outra polos pés e balancéase a un lado e a outro mentres se recita. Cando remata o dito póusase o/a neno/a tombado á vez que dicimos a última palabra da canción.
Maria, de Outes
Home que estás detrás da porta cos pés na lama,
vaite de aquí, que está o pai do neno na cama.
Iria, da Coruña
Pequeniño,
“Mai-grandiño”,
Pai de todos,
Furabolos
e “Mata-pollos”.
Angélica, de Mondoñedo
